Eigenlijk verbaast het mij ten zeerste dat er nog niemand gereageerd heeft op het onlangs verschenen boekje "De avonturen van Waltertje Waerachtig en den wilden Waman".
Laat ik dan maar de stoute schoenen aantrekken en als eerste op deze lijst (bedoeld wordt de mailinglist op www.bobevers.nl ) mijn mening over het boek geven. Het boekje beslaat 60 pagina's, het verhaal zelf loopt van p. 25 t/m 59. De voorkant - om maar met het begin te beginnen - vind ik persoonlijk niet zo geslaagd, een soort zwart/wit-uitvoering van de nieuwe Bob Evers-look. Maar het gaat hier niet om de voorkant, maar om de inhoud.
Het verhaal zelf, een nooit eerder gepubliceerd manuscript (in het boek zelf staat typoscript, hetgeen een betere benaming is, maar aangezien het woord manuscript meer ingeburgerd is en een lange traditie heeft - per slot van rekening werden ook andere typoscripten van De Meester tegen belachelijke prijzen geveild onder de naam manuscript), was bestemd voor de Nenasu (Nationaal-Socialistische Uitgeverij).
Het gaat om een vrij onzinnig verhaaltje, met allerlei verkapte nazi-propaganda, dat evenwel lekker vlot wegleest door de typische Waterman-humor en krankzinnige wendingen, die wij zo goed kennen uit de Bob Evers-serie en boeken als "Wie zei dat je in dezen tijd niet kon lachen?" en "Toen ik een nieuw leven ging beginnen." Waterman laat hier zien, dat hij heel wat meer in zijn mars had dan de eenvoudige kinderboekenschrijver en/of ordinaire fascistische (vooral niet: nazistische) propagandist, voor wie sommigen hem nog steeds aanzien.
Persoonlijk kan ik mij werkelijk verkneukelen bij zinswendingen als "Toen Waltertje Waerachtig twaalf jaar oud was, verliet hij zijn plassen en ging in das Gebirge... Pardon, lezers... Ik ben in de war met Zarathustra. Nietzsche, bedoel ik." en "Toen Koning Walter Waerachtig 11 twaalf jaar oud was, groette hij de hoofden van Lebak en de watervrije moerassen en zandwoestijnen van Oeteldonk (!) en ging naar zijn oom in Den Haag." (beide citaten van blz. 35). Waterman probeert in zijn verhaal met zijn humoristische vlotte verteltrant de kloof te dichten tussen NSB'ers en de rest van de Nederlandse bevolking, aldus het uitgebreide voorwoord, waarover later meer.
Waltertje is een jongen van (aanvankelijk) 11 jaar oud, die met zijn vader, een ex-kolonel van het KNIL (!!!), in 1940 vanuit Ons Indië naar Den Haag komt; na de Duitse inval nemen vader en zoon Waerachtig de wijk naar Ronduite, alwaar zij ver van het oorlogsgeweld leven. Vader Waerachtig werpt zich op als de lokale leider, die de plaatselijke bevolking weerbaar maakt tegenover mogelijke indringers. Op een kwade dag komt er een schipper van Schotse afkomst over de Beulaker; deze stelt vader Waerachtig enkele vragen, die laatstgenoemde wel bevestigend moet beantwoorden, waarna de schipper pa Waerachtig feliciteert: door deze vragen met "ja" te beantwoorden, geeft hij tot zijn eigen verbazing te kennen een volmaakte nationaal-socialist te zijn, iets waarvan hij zich tot op dat moment niet bewust was, integendeel. Omdat hij deze schande niet kan verdragen, pleegt hij zelfmoord. In het tweede van de drie hoofdstukken, waaruit het verhaal bestaat, gaat Waltertje logeren bij een oom in Den Haag; oom Waerachtig lijdt aan een ziekelijke vrees voor de Duitsers, die hij aanziet voor van alles en nog wat. Zoals zo vele Nederlanders neemt oom vage geruchten voor zoete koek aan en maakt van kleine muggen enorme olifanten: hij begraaft achtereenvolgens zijn complete inboedel, want hij heeft vernomen dat de Duitsers binnenkort zelfs vloerkleden komen vorderen om voor hun tanks in Rusland te deponeren, want die zouden anders uitglijden op het ijs. Tenslotte, als de hele inboedel plus alle afval (want ook dat gebruiken de Duitsers in ooms paranoïde waanzin ideeën voor allerlei onduidelijke doeleinden) in de tuin begraven ligt en er een gigantische berg is ontstaan, stort er een Engels vliegtuig neer in uitgerekend ooms tuin. Hoewel oom aanvankelijk weigert te geloven dat het om een Engels vliegtuig gaat ("Engelsche vliegtuigen worden niet naar beneden geschoten! [ ... ] Dat hebben de Duitschers zoo in scene gezet. Als er een Duitsch vliegtuig naar beneden valt, verven ze het gauw in de Engelsche kleuren..."), blijkt dit maar al te waar te zijn en oom wordt gearresteerd omdat hij geen afdoende verklaring kan geven waarom de wrakstukken van een Engels vliegtuig vermengd zijn met huisraad. In het laatste hoofdstuk besluit Waltertje terug te keren naar Ronduite, waar zijn vader ooit als een ware vorst heeft geregeerd. Om de vroegere "onderdanen" van wijlen pa duidelijk te maken dat NSB'ers net gewone mensen zijn en om hun duidelijk te maken dat het gevaar ook kan schuilen in onschuldig uitziende mensen, "huurt" Waltertje een heuse NSB'er, die hij in Ronduite en ommelanden inburgert.
Dat inburgeren lukt dusdanig goed, dat uiteindelijk niemand van de Ronduitse inboorlingen wil geloven dat in deze joviale kerel een NSB'er schuilgaat. Waltertje dost de NSB'er tenslotte uit met allerlei exotische wapens en maskers om duidelijk te maken dat het hier echt om een "wilde W.A.-man" gaat, hetgeen uiteraard jammerlijk mislukt. Zoals reeds gezegd: het verhaaltje stelt niet zo gek veel voor, maar de humor is fenomenaal. Een echte aanrader voor degenen die niet van te voren beginnen te steigeren omdat ik het hierboven had over fascistische propaganda. Lees het boekje gewoon onbevangen, want anno 2001 kunnen wij alleen maar lachen om deze pogingen tot het maken van propaganda; en als je de historische achtergronden niet of nauwelijks kent, lees je er glad overheen.
Echt waardevol wordt het boekje pas als wij het uitgebreide voorwoord van Gerard Groeneveld bekijken (pp. 7-17). Daarin vinden wij veel dingen over het leven van Willem, die wij nog niet wisten. In "Bob Evers' laatste ereronde" heeftJohn Beringen een summiere poging ondernomen om Willems leven tijdens de oorlogsjaren te reconstrueren, maar omdat veel informatie nog niet beschikbaar was toen John zijn vierde boek schreef (archieven zijn pas recentelijk geopend), mist John nogal wat belangrijke punten.
Zo komen wij o.a.te weten dat Willem heeft geschreven in het "Noordbrabantsche Dagblad" en "Het Huisgezin", dat hij heeft meegewerkt aan de brochures "Balans der Fronten", "En dus toch Amerika" en "Geef mij maar Amerika" van Louis Thijssen (de man van de "Residentiebode" en "De Gil") en dat Willem zo'n 20 afleveringen van de welbekende, of liever gezegd beruchte, "Philip Raack"-serie heeft geschreven. Wie kopieën van voornoemde brochures of serie heeft en die kwijt wil, kan terecht bij ondergetekende, maar dit geheel terzijde!
De oplettende lezer zal zich nu afvragen wat er op pp. 18 t/m 24 van "De avonturen van Waltertje Waerachtig en den wilden Waman"staat. Welnu, dat is een zevental foto's, o.a. een halve trouwfoto (Wiesje, Willems eerste vrouw is eraf geknipt). Het meest waardevolle gedeelte is en blijft echter de inleiding, die goed geschreven en gedocumenteerd is, afgezien van een enkel foutje (zo staat op p. 12 (terecht) te lezen dat Willem vanaf nummer 4 aan "De Gil"meewerkte, maar op p. 21 staat een foto van de voorpagina van "De Gil" nummer 5, hetgeen volgens het onderschrift het eerste nummer was waaraan hij meewerkte).
Kortom: aanschaffen, die hap, al was het alleen maar om de inleiding. Te bestellen door overmaking van f 40,-- op girorekening 1912112 van Uitgeverij Flanor te Nijmegen, onder vermelding van 'Waltertje'.

© 2001 Hans en Ton Kleppe, Jacoba van Heemskerckstraat 7, 3351 SP Papendrecht

Naar de inhoudsopgave van deze nieuwsbrief Naar de rubriek "de Bob Evers-nieuwsbrief" (algemene informatie) Naar de homepage